Ukioq 2007-imut Suliffigissaasut nalunarusiaat

Nuuk 29. november 2007
Beskæftigelsesministerimut
Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut
Inuussutissarsiutinullu Ilinniartitaanermut Naalakkersuisumut
Sullivimmi Nakkutilliisoqarfimmut

Nuuk 29. november 2007

Beskæftigelsesministerimut
Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut
Inuussutissarsiutinullu Ilinniartitaanermut Naalakkersuisumut
Sullivimmi Nakkutilliisoqarfimmut

Ukioq 2007-imut Suliffigissaasut nalunarusiaat

Suliffimmi avatangiisit pillugit inatsimmi § 50 naapertorlugu Suliffigissaasut Danmarkimi Suliffissaqartitsinermut Ministerimut, Naalakkersuisunut aamma Suliffinnik Nakkutilliisoqarfimmut sulinermi avatangiisinut apeqqutinut pingaarutilinnut oqaaseqarsinnaatitaapput.

Aallaqqaasiineq

Suliffigissaasut inatsit nutaaq iluaraat, pissutigalugu nunatsinni inuiaqatigiinnut tulluarsagaanermigut manna tikillugu sullivimmi pissutsinut tunngatillugu sulinerup sammineqarnerusinnaaneranut periarfissiimmat.

Siornatigumut naleqqiullugu sullivimmi pissutsit siammasinnerusumik isigineqalersimapput. Sullivimmi pissutsit pillugit iliuuseqarneq siornatigumut naleqqiullugu tassaalersimavoq inuiaqatigiinni iliuusaasunut ilaatinneqartoq, annertunerujartortumillu suliffissaqarnermut peqqinnermullu attuumassuteqartinnerulersimalluni.

Suliffigissaasut innersuussutaat

Ineriartornerup pitsaasup aallartinneqarsimasup qanoq ingerlatiinnarneqarsinnaaneranut Suliffigissaasut arlalinnik innersuussuteqarput:

  • Suliffigissaasut beskæftigelsesministeri kaammattussavaat nalunaarutit sinneri qaqugu pilersinneqarnissaat naatsorsuutigineqarsinnaanersoq pilersaarusioqqullugu.
  • Suliffigissaasut naalakkersuisunut ilaasortaq kaammattussavaat sulinermi ajutoornerit statistikiata tamakkiisuunissaa qulakkeeqqullugu. Suliffigissaasut qilanaaraat sulinermi ajutoornerit statistikianik suliaqarnerup killiffia paasissallugu, kiisalu taamaattup qaqugu atuutilernissaa paasissallugu.
  • Suliffigissaasut naalakkersuisunut ilaasortaq kaammattussavaat uppernarsaaneq pisariaqartoq pilerseqqullugu, taamaaliornikkut Kalaallit Nunaanni sullivimmi pissutsit pillugit ataatsimoortumik takussutissaqarsinnaaqqullugu.

Maleruagassat atuutsinneqarnissaat

Suliffigissaasut akuererusuppaat APV-nalunaarut nutaaq aamma APV pillugu AT-ilitsersuut oqaatsit marluk atorlugit suliaq minnerunngitsumillu aamma qallunaatut kalaallisullu saqqummersut ataatsikkut saqqummiunneqarnerat.

Suliffigissaasut paasivaat pisortat makkunannga nutarsaanerat:

  • Kalaallit Nunaanni isumannaallisaanermik ilinniartitaanermut il.il. nalunaarut (1989) aamma
  • Kranit, taaliaat assigisaallu mekaniskimik ingerlasut inaalissortarnerat atorneqartarnerallu pillugu nalunaarut (1972)

Susassaqarfiit allat pillugit nalunaarutit aamma suliarineqartarput, pisortammi nalunaarmata:

  • Asbesti pillugu nalunaarummut siunnersuut siuangaatsiarsimasoq,

Suliffigissaasut isumaat malillugu nalunaarutit atuuttut – 1971-imeersoq inatsit naapertorlugu atuuttuusut – nutarsarnissaat suli annertuumik pisariaqartuusoq, taakkulu aaqqissuuteqqitanit nalunaarutinit taarserneqarsinnaanerat tikillugu atuuttussaallutik. 2006-imut Nalunaarummi soorlu oqaatigineqartutut makku tulleriiaarinngitsumik taaneqassapput:

  • Aalaliorfinnut nunamiittunut tunngasut (1972)
  • Silaannaap naqitap imerpalusulluunniit puuisa assartornissaanut tunngasut (1972)
  • Nunami silaannarmik naqitamik poorineqartut assigisaallu (1972)

Kiisalu makku nalunaarutit 1986-imi inatsit naapertorlugu atuuttuusut suli atuupput, naak nutarsarneqarnissaat pisariaqaraluaqisoq:

  • Suliamik naammassisaqartarneq (1986)
  • Sullivimmik aaqqissuussisarneq (1986)

Taakku saniatigut ingerlatat nutaat nalunaarusiorneqarnissaat pisariaqartinneqarpoq soorlu:

  • Aatsitassanik piiaanermi sulineq
  • Sulitilluni nipimut illersornissamut tunngasut
  • Sulitilluni sajukulaarnermut illersorneqarnissaq

Paasissutissat ilitsersuinissamullu periarfissat assigisaallu

Inatsit nutaaq atuutilermat paasissutissiissutinik ilitsersuusianillu suliaqarnissamut Suliffigissaasut tapiissutinik tunineqarput. Inuiaqatigiinnut attaveqarnissamut Suliffigissaasut siunertaraat sullivimmi pissutsit pillugit paasissutissanik tamanut atuuttunik paasiuminartunillu kalaallit inuiaqatigiit tunineqassasut, ingammik inatsisip nutaap taassumalu aalajangersagartai pillugit.

Suliffigissaasut paasissutissiinissi salliutippaa, paasissutissiinerlu suliffinnut tulluarsagaavoq suliffinnut ineriartortitsinissamut nukilaannerusunut, kiisalu suliffinnut sullivimmi pissutsit iluanni ajornartorsiornerpaasunut artukkerneqarnerpaasunullu. Taakku atatillugu Suliffigissaasut paasissutissiinerat suliffinnut kalaallit oqaasiinik salliutitsisunut imaluunniit kalaallisuinnaq oqaluffiusunut sammitinneqarneruvoq.

Immikkut sammineqartussatut Suliffigissaasut kissaatigisimavaat sullivimmi pissutsit pillugit paasissutissiissutinik ilinniartitsinermi atorneqarsinnaasunik, ingammik inuussutissarsiutitigut atuarfinni, saqqummersitsinissaq ineriartortitsinissarlu.

Atortussiat tamarmik naammassineqassapput 2007-mi decembarip naalernerani.

Qulaani eqqartugaasut atortussiat pillugit Suliffigissaasut suleqatigisimavaat Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik, suleqatigiinnerlu taanna iluarisimaarlugu oqaatigerusullugu, taamaattumillu Sullivinnik Nakkutilliisoqarfik qanimut suleqatigeqqikkusullugu.

Paasissutissiinerup ilitsersuinerullu nangittumik sammineqarnissaa

Suliffigissaasut nammineerluni atortussianik suliaqarnera pitsaasumik ingerlanneqartoq unitsikkumanagu, suliarineqartullu ingerlatiinnarumallugit, pingaaruteqarpoq atortussianik amerlanerusunik malitseqartinneqarnissaat. 2006-imili Suliffigissaasut oqaatigaat 2008-miit tamatumalu kingorna tamanut paasissutissiinermut ilitsersuusiornermullu aningaasaliisoqartariaqartoq. 2008-p ingerlanerani Suliffigissaasut suliffinnut mikisunut APV pillugu ilitsersuusianik suliaqartussaapput, taakkulu 150.000 kr-nik akeqassasut naatsorsuutaavoq. Suliffigissaasut naliliinerat malillugu ukiumut 800.000 kr-nik tapiissuteqaqqinnissaq pisariaqartinneqarpoq.

Sullivinni tarnikkut atukkat immikkut sammillugit

Kattuffiit ilaasortamik sullivinni tarnikkut atukkat pillugit saaffiginnittarnerat annertusiartortoq misigisimavaat. Tassunga tunngatillugu suliffiit ataasiakkaat iliuuseqarnissartik nalornissutigigajuttarpaat. Taamaattumik Suliffigissaasut kaammattuiniarput tassunga tunngasutigut suliffeqarnerup iluani attuumassuteqartut tamarmik ataatsimoorussamik suliniuteqassasut ilitsersuusiat, nalaatsinerliornermi piareersimasunik pilersitsinissaq, nalunaarsuinerit il.il. eqqarsaatigalugit.

Sulinermi ajoqusernerit nalunaarsorneqarnerat

Suliffigissaasut suliassaat pingaartoq tassaavoq nalunaaruteqarnermik pisussaaffik pillugu paasissutissiineq. Kalaallit Nunaanni sulisilluni ajoqusersinnaanermut isumannaarineq pillugu Ataatsimiititaliap statistikiliaa kingulleq aamma Sullivinnik Nakkutilliisoqarfiup statistikiliaa naapertorlugit ukiuni kingulliunerusuni nalunaarutigineqartut malunnaatilimmik amerlanerulersimapput, suliffigissaasulli nalilerpaat suli arlaqangaatsiartut nalunaarutigineqarneq ajortut. Suliffigissaasut paasisimavaat Namminersornerullutik Oqartussat immersugassamik ineriartortitsisoq, ataatsimoorussamillu immersugassiaq taassuma ilagilertussaagaa. Suliffigissaasut naliliipput qarasaasiakkut immersugassiaq nalunaarutigineqartut amerlinissaanik kinguneqarumaartoq. Suliffigissaasut naalakkersuisunut ilaasortamut kaammattuerusupput paaserusullugu taanna qarasaasiakkut immersugassaq qaqugu naammassineqarumaarnersoq.

Sulilluni ajoqusernerit nalunaarutigineqartut amerlassusaat qaammatit pingasukkaartumik Suliffigissaasunut nalunaarutigineqartarput, Suliffigissaasulli pisariaqartippaat nalunaarutigineqartut annerusumik paasissaqarfigisarnissaat, kissaatigineqarpoq nalunaarsukkat suliffinnut assigiinngitsunut agguataarneqassasut kiisalu sulilluni ajoqusernerit suunersut nalunaarutigineqartassasut.

Suliffigissaasut naalakkersuisunut ilaasortamut kaammattuissapput nalunaarsueriaaseq sukumiinerusoq qaqugu naatsorsuutigineqarsinnaalissanersoq paaserusullugu, qanorlu sukumiitigissanersoq pillugu oqaloqatigiinnissamut piareersimalluni.

Sullivinni pissutsinik paasisaqarsinnaaneq

Sullivinni pissutsit pillugit iliuuseqarsinnaanermut tunngaviuvoq – pisortat aamma Suliffigissaasut iliuuseqarnissaat – sullivinni pissutsinik ataatsimoortumik paasisaqarsinnaaneq. Tassani ilaalluni qitiuvoq sullivinni pissutsinik pissuteqartumik napparsimalluni sulinngitsoortarnerit paasineqarnissaat. Taamaattumik pisariaqartinneqarpoq Kalaallit Nunaanni sullivinni pissutsinik nakkutilliinermik periaatsimik pilersitsinissaq. Suliffigissaasut ilisimavaat Danmarkimi ineriartortilluakkamik nakkutilleeriaatsimik peqarnera.

Qallunaat nakkutilleeriaasiat paasissutissiisarnernik atuuttunik assigiinngitsunik tunngaveqarpoq, kiisalu suliffiit pitsaaliuinermik sullivinni pissutsinik iliuuseqarnerat pillugit immikkut misissuinernik kiisalu iliuuseqarnerit, suliniutit nakkutilliinerit allallu pillugit allaffissornikkut periaatsinik paasissutissanik. Tamakku paasissutissat tamaasa kattullugit nalunaarusiaq suliarineqartarpoq, 2005 sullivinni pissutsit eqqiluitsut pillugit naalakkersuisut iliuuseqarnermut pilersaarutaani anguniakkat arfineq-marluk pillugit eqqartuisuulluni.

Taamaattumi Suliffigissaasut innersuussutigissavaat Kalaallit Nunaanni sullivinni pissutsit pillugit nakkutilleeriaatsimik ineriartortitsinissaq pillugu naalakkersuisunut ilaasortap qallunaat pisortaat oqaloqatigissagai. Kalaallit Nunaanni sullivinni pissutsit pillugit nakkutilliinermik aallartitsinissamut iluseq tassaasinnaavoq ilisimatusarfiit pioreersut peqataatillugit ineriartortitsinissaq, kiisalu taassuminnga unammillernartumik nutaamik suliaqarnissamut soqutiginnittut allat aamma ilaatillugit.

Inussiarnersumik inuulluaqqusillunga
Sten A. J. Lund
Suliffigissaasut siulittaasuat